Bài viết "Why I'll never return to Vietnam" (“Tại sao tôi không bao giờ trở lại Việt Nam?”) do blogger Matt Kepnes viết về một chuyến đi tới Việt Nam, được đăng trên báo Huffington Post vào ngày 30/12/2011. Tác giả thẳng thắn tuyên bố “Sau những trải nghiệm ở đây vào năm 2007, tôi sẽ không bao giờ quay lại đất nước này nữa. Không bao giờ. Một chuyến đi công tác hay một cô bạn gái có thể buộc tôi phải trở lại đây, nhưng trong tương lai mà tôi có thể hoạch định, tôi sẽ không bao giờ trở lại”.

Lý giải cho lời khẳng định này, Matt kể về chuyến du lịch bụi của anh tới Việt Nam cách đây vài năm. Theo cảm nhận của anh, những người bán hàng rong dường như luôn tìm cách “chặt chém” khách du lịch, cố tình “quên” trả lại tiền thừa. Những người bán áo phông ở Hội An tranh nhau kéo áo du khách để mời mua hàng, taxi tính giá cao ngất ngưởng, tàu du lịch ở Hạ Long không có nước uống, những người giả nghèo khổ để ăn xin...

Trao đổi với VnExpress, ông Vũ Thế Bình, Chủ tịch Hiệp hội lữ hành Việt Nam, cho rằng, những ý kiến của Matt Kepnes là bình thường vì mỗi nước đều có mặt tốt mặt xấu, có người khen người chê, nhưng trước tiên cần trân trọng góp ý của du khách.

"Chẳng có gì đáng sợ, vì mọi điểm du lịch đều có luồng đánh giá hai chiều. Người Việt Nam vốn thích khen nên ít nói đến lời chê, chúng ta cần quen dần với những lời chê để sửa mình tốt hơn. Bài viết này không quá lo ngại, nhưng là tiếng chuông báo động nhắc nhở người làm du lịch cần chấn chỉnh", ông Bình nói.

Hai bạn trẻ người Hong Kong từng bị cướp bày bán bưu thiếp kiếm tiền trên đường phố TP HCM tháng 12/2011. Ảnh: PV

Theo ông Bình, trong bài viết của Matt Kepnes có một phần sự thật, một phần cường điệu. Tuy nhiên, người quản lý cần xem và phải tiếp thu như tình trạng chèo kéo khách, cướp giật, vệ sinh môi trường. Đây cũng là vấn đề đáng báo động ở nhiều nơi. Người quản lý ở tất cả điểm tham quan cần rút kinh nghiệm, tăng cường kiểm tra các dịch vụ du lịch. Để bằng thực tế khách quan đó, khách du lịch quốc tế sẽ coi đây là hiện tượng nhỏ lẻ, không phổ biến.

Chuyên gia này cho rằng, hiện nay tình trạng kinh doanh du lịch bùng phát ở nhiều địa phương song nhận thức của người dân vẫn sơ khai, văn hóa du lịch chưa hình thành, các chuyện chộp giật không tránh khỏi, chưa kể trào lưu kiếm tiền chặt chém khách ở mọi nơi mọi chỗ. Cơ quan chính quyền ở các điểm du lịch cần rút kinh nghiệm, tuyên truyền và có biện pháp hành chính để dần chấn chỉnh tình trạng đó và dần nâng cao dân trí của người dân.

"Thời gian qua, yếu tố vật chất quá được coi trọng, yếu tố văn hóa giảm dần ở xã hội ta, khách du lịch đứng ngoài nên nhìn khách quan, đánh giá xã hội ta đang ở mốc nào. Nếu người dân trở lại truyền thống hiếu khách của dân tộc xa xưa thì khách sẽ yêu đất nước ta", ông Vũ Thế Bình nói.

Theo chị Đoàn Thanh Trà, đại diện Saigontourist, trải nghiệm của Matthew Kepnes vào thời điểm năm 2007, từ đó đến nay đã có quá nhiều thay đổi, nhưng không có nghĩa những điều Matthew trải qua giờ không còn bị bắt gặp ở nhiều vùng Việt Nam, ngay cả thành phố lớn.

Chị Trà cho rằng, những ý kiến của Matthew có thể gây cái nhìn thiếu thiện cảm về du lịch Việt Nam, nhưng lại rất cần thiết để ta tự phải nhìn lại mình. Không ít quốc gia hay một vùng miền đã lấy sự thân thiện và hiếu khách của chính mỗi người dân để làm thông điệp cho du lịch, và những danh lam thắng cảnh hay di sản ít ỏi của họ trở nên cuốn hút. Sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên, văn hóa và con người mới chính là "vẻ đẹp bất tận".

"Bản thân du lịch luôn bao gồm một nội hàm rất quan trọng là sự khác biệt và cuốn hút của văn hóa bản địa, thái độ, hành vi của con người. Khi người dân vẫn còn nghĩ du lịch hay phát triển du lịch là chuyện của nhà nước, của ai đó chứ không liên quan gì đến mình thì không tránh khỏi cách đối xử mang tính phân biệt hoặc ‘bóc lột’ vì quyền lợi rất nhỏ của cá nhân", chị Đoàn Thanh Trà bày tỏ.

Dưới góc nhìn của lãnh đạo ngành du lịch, ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Việt Nam nhận xét, ngành du lịch hiện nay đã có mặt sáng nhưng còn nhiều mặt tối. Báo chí đã đưa nhiều hình thức lừa đảo khách du lịch, do vậy bài báo của Matt Kepnes không phải là cá biệt. Thực tế, nạn lừa đảo du khách rất đáng báo động.

"Tôi rất bức xúc về nạn chặt chém, lừa đảo. Chúng ta không thể ngăn được du khách nói xấu về du lịch Việt Nam, song qua đó thấy được trách nhiệm cơ quan quản lý, trách nhiệm chính quyền địa phương. Giải pháp hàng đầu của du lịch Việt Nam sắp tới là nâng cao trách nhiệm của người lãnh đạo và chính quyền địa phương", ông Cường nói.

Ông dẫn chứng, mới đây Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Tổng cục Du lịch đã có văn bản gay gắt gửi Khánh Hòa thì tỉnh này mới có chiến dịch truy quét taxi lừa đảo, đảm bảo vệ sinh môi trường...

Đề cập về khả năng lượng khách quốc tế ảnh hưởng sau bài viết của Matt Kepnes, ông Nguyễn Mạnh Cường cho rằng, chắc chắn là có ảnh hưởng vì bài viết đã được đưa lên phương tiện truyền thông thế giới. Song ngành du lịch càng phải nhìn vào đó để có cách làm tốt hơn.